کتاب سقلمه (Nudge) | ریچارد تیلر | برنده جایزه نوبل اقتصاد 2017

کتاب سقلمه، نگاهی نو به رفتارهای اقتصادی

اقتصاد رفتاری به بررسی این موضوع می‌پردازد که چگونه تعصبات روان‌شناختی انسان‌ها باعث می‌شود آنان به‌گونه‌ای عمل کنند که مغایر با منافع منطقی ایشان است؟
ریچارد تیلر در کتاب سقلمه بررسی می‌کند که چگونه سازمان‌های خصوصی و غیرخصوصی می‌توانند به مردم برای بهبود و ارتقا تصمیم‌گیری‌های روزمره آن‌ها کمک کنند.
مطالعات تیلر نشان می‌دهد که آنچه عامل تصمیم‌گیری افراد است، کمبود آگاهی و اطلاعات، ناتوانی در کنترل رفتارهای شخصی و همچنین ملاحظات اجتماعی است. این نتیجه کاملاً متفاوت با باورهای مرسومی است که اساس رفتارهای اقتصادی مردم را تصمیم‌های عقلانی بر اساس منفعت فردی تعریف می‌کنند.
راه‌حل پیشنهادی ریچارد تیلر برای جلوگیری از «بدرفتاری اقتصادی»، زدن به‌اصطلاح «سقلمه‌ای» به مردم است که از آن طریق به خوش‌رفتاری اقتصادی روی‌آورند.
او می‌گوید که به‌عنوان‌مثال می‌توان مردم را تشویق کرد تا برنامه‌ریزی‌های درازمدت بیشتری برای زندگی خود داشته باشند و یا برای دوران بازنشستگی خود پس‌انداز کنند.
کمیته نوبل معتقد است که آثار ریچارد تیلر سطح آگاهی مردم را ارتقا داده است برده و به آنان کمک نموده تا شگردها و ترفندهای تبلیغاتی را بشناسند و در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی خود هوشیار باشند.

نظریه سقلمه؛ نظریه تاثیرگذاری بر روی تصمیمات در مورد سلامت، ثروت و شادی

نظریه سقلمه (Nudge Theory)، نظریه‌ای است که بر اثرگذاری روی تصمیم فرد یا افراد استوار است. Nudge در زبان انگلیسی به معنی اشاره کردن یا سُقُلمِه زدن است. این نظریه که در علوم رفتاری به‌ویژه اقتصاد رفتاری و سیاست مشهور شده است، به دنبال اشاراتی غیرمستقیم و مؤثر و عمدتاً نامحسوس برای سوق دادن افراد به تصمیم و رفتاری خاص بدون اجبار قانونی یا ناخوشایند است.
ردپای این تئوری و تلاش برای تغییر سلیقه و رفتار انسان‌ها با روش‌های نرم و غیرمستقیم به درازای تاریخ بشریت برمی‌گردد اما برای اولین بار در علم سایبرنتیک- مناسبات انسان و ماشین- این واژه به‌کاربرده شد و اصولی برای آن تعریف گردید.
شهرت جهانی این نظریه با انتشار کتابی پرفروش با همین عنوان توسط تیلر- اقتصاددان و استاد دانشگاه شیکاگو- و سانستاین- استاد حقوق دانشگاه هاروارد- در سال ۲۰۰۸ میلادی فراگیر شد.
اقبال سیاستمدارانی چون باراک اوباما و دیوید کامرون به این نظریه و نویسندگان این کتاب باعث توجه عمومی بیشتر به آن گردید. بهبود تصمیم‌گیری در مورد سلامت، ثروت و شادی محتوای این کتاب را تشکیل می‌دهد.

به‌کارگیری نظریه سقلمه در حوزه سلامت عمومی و فردی در ابتدای راه است. تاکنون نظریه‌ها و مدل‌های مختلفی برای ارتقا سلامت پیشنهاد شده است و در سطح فرد و جامعه مصادیق کاربردی آن قابل‌ارائه و ارزیابی هست. مدل باور سلامتی، مدل مراحل تغییر، مدل پرسید-پروسید، تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده، تئوری شناخت اجتماعی مثال‌هایی از نظریه‌ها و مدل‌های پرکاربرد در حوزه سلامت هستند.

متخصصان علوم شناختی و اقتصاد رفتاری، شواهدی از خطاهای شناختی، تعصبات روان‌شناختی و تمایلات رفتاری مردم را نشان داده‌اند که با علایق و اهداف مطلوب همین مردم در تضاد است. نظریه سقلمه با کمک معماری انتخاب نشان می‌دهد که اگر گزینه‌ها را به شکل متفاوتی ارائه دهیم می‌توانیم مردم را به سمت تصمیمات بهتر هدایت کنیم.

تیلر سقلمه‌ای هم به سیاستمداران کاخ سفید زد!!

تیلر سقلمه‌ای به سیاستمداران هم زد و نظریۀ او به کاخ سفید نیز راه یافت، در طرح‌های بازنشستگی امریکا به کار بسته شد و اندوخته‌های مردم را برای بازنشستگی‌شان چند برابر کرد. بعضی نظریۀ او را سقلمه و بعضی هم تلنگر ترجمه می‌کنند، اما هر چه باشد احتمالاً همان چیزی است که فقط دوای درد سرزمین‌هایی در آن‌سوی مرزها نیست.

هشدارهای جدی ریچارد تیلر، همان سقلمه‌ای است که در سرزمین‌های غربی، به سیاستمداران و مردم زده شد تا شکل رفتار اقتصادی آن‌ها، تغییر پیدا کند.

چراکه برنده نوبل اقتصادی امسال معتقد است: «اقتصاد متعارف فرض را بر این مبنا گذاشته است که مردم بسیار منطقی هستند، می‌توانند مانند یک رایانه محاسبه کنند و هیچ مشکلی در کنترل خود ندارند؛ اما از طریق دانستن آنکه مردم چگونه فکر می‌کنند، ما می‌توانیم انتخاب بهترین راه را برای آن‌ها ساده‌تر کنیم، راهی که برای آن‌ها، خانواده‌شان و جامعه‌شان بهترین است.»