کتاب جهان رمبنده | نوشتۀ آیزاک آسیموف

کتاب جهان رُمبنده نوشتۀ آیزاک آسیموف با تألیف و ترجمۀ فرهاد ارکانی توسط نشر هورمزد منتشر شده است. علاقه انسان ها به آسمان از دیرباز تا به امروز وجود داشته است. باورها، اعتقادات مذهبی و … نشان دهنده تاثیر شگرف آن بر زندگی آدمی در تمام دوران تاریخ بوده است. این علاقه سبب پیدایش بسیاری از امکانات جهت رویت آسمان و بعدها کشف سیارات و ستاره های دیگر شده و تا به امروز ادامه دارد. هر چه علم نجوم و کیهان شناسی رشد کرد شناخت و آگاهی مردم نیز بالطبع قوت گرفت.

وجود فیلم های علمی تخیلی چه بسا که بسیاری از حقایق علمی را درون خود جای می دهند نیز مزید بر علت شده که بهتر و بهتر این علم را بشناسیم و بدانیم. اگر پای اخبار کیهان شناسی قرار گرفته باشید قطعا با واژه سیاهچاله آشنایی دارید یا حداقل اسم آن را شنیده اید. در این کتاب آسیموف مسیر را از جایی آغاز می‌کند که شاید در نگاه اول هیچ ربطی به دنیای سیاهچاله‌ها نداشته باشد، ولی وقتی با او همگام شدیم، ما را دقیقاً به همان‌جایی می‌رساند که می‌خواهیم.

به جهان رُمبنده خوش آمدید!

جهان در حال فروپاشی یا به عبارت ما جهان رُمبنده یک اثر غیرداستانی از ایزاک آسیموف است که بر تولد، زندگی و مرگ ستارگان تمرکز دارد، ایجاد و فیزیک سیاهچاله‌ها را توضیح می‌دهد و درباره تولد و مرگ احتمالی جهان بحث می‌کند. سبک ساده نگارش آسیموف، باعث شده که مفاهیم، ​​ایده ها و حقایق به شیوه ای واضح و آسان ارائه شوند. اگرچه این کتاب در دهه 1970 منتشر شد و مطالعات در مورد موضوع کتاب به جهاتی تغییر کرده است، اما اصول این رشته تغییر نکرده است. کتاب علمی آسیموف برای کسی که تازه شروع به آشنایی با کیهان شناسی کرده یک منبع عالی و آغازی بسیار مناسب است.

یکی از منطقی‌ترین روش‌ها برای آموختن یک موضوع علمی این است که ببینید آیا «آیزاک آسیموف» درباره‌ی آن کتابی نوشته است یا خیر! آسیموف قلمی رسا، شیوه‌ای بلیغ و در یک کلام جادویی دارد که وقتی آن را درباره‌ی موضوعی به کار می‌برد، باعث می‌شود آن موضوع چنان در ذهن خواننده رسوخ کند که تا سالیان سال، و چه بسا تا آخر عمر آن را به یاد داشته باشد.

نخستین تصویر از یک سیاهچاله (2019)

پس اگر با دیدن فیلم «میان‌ستاره‌ای» (Interstellar) کریستوفر نولان شگفت‌زده و مسحور شدید، یا از شنیدن انتشار نخستین تصویر از یک سیاهچاله توسط ناسا و سروصدایی که به پا کرد، حسابی کنجکاو شدید که بالاخره این پدیدۀ مرموز، جذاب، ترسناک و دوست‌داشتنی چیست، درست آمده‌اید! این کتاب بهترین نقطۀ شروع برای شماست!

در دوران اکتشافات خیره‌کنندۀ اخترشناسی، مفهوم سیاهچاله‌ها همیشه در رأس خبرها و مایۀ شگفتی و کنجکاوی است. سیاهچاله تودۀ اَبَرمتراکمی از ماده است؛ چنان متراکم که نیروهای گرانشیِ عظیم آن همه چیز، حتی امواج نور را می‌مکد.
آیزاک آسیموف در این کتاب، با قلم شیرین و شیوای خود مانند یک رمان پلیسی، پرسش‌های جذابی را پی می‌گیرد و به آن‌ها پاسخ می‌دهد. پرسش‌هایی چون:

• آیا انفجار مرموز 30 مگاتنی که جنگل‌های سیبری را در سال 1908 با خاک یکسان کرد، یک سیاهچاله کوچک نبود؟
• آیا ماده‌ای که به درون سیاهچاله کشیده می‌شود، به صورت ضدماده از «سمت دیگر» پدیدار می‌شود که نوعی تصویر آینه‌ای از جهانی است که می‌شناسیم؟
• ارتباط سیاهچاله‌ها با نظریۀ «بیگ بنگ» چیست؟
• آیا سیاهچاله‌ها می‌توانند کاری کنند که ماده بتواند سریعتر از نور حرکت کند؟
• آیا ما خودمان درون یک سیاهچالۀ بزرگ زندگی می‌کنیم؟!

میان‌ستاره‌ای

آسیموف حین بررسی این پرسش‌ها، خواننده را به یک گردش جذاب علمی از درونی‌ترین لایه‌های هستۀ اتم تا بیرونی‌ترین نقاط کیهان می‌برد و پدیده‌های جذابی چون فوتون‌ها، هایپرون‌ها، گراویتون‌ها، خرده سیارات، غول‌های سرخ، کوتوله‌های سفید، ستاره‌های نوترونی، ستارگان پرتو ایکس، ابرنواخترها، تپ‌اخترها، ستاره لرزه‌ها و در نهایت «سیاهچاله‌ها» را معرفی می‌کند… و حتی فک‌وفامیل مرموزترشان: کرمچاله‌ها و سفیدچاله‌ها.
از سوی دیگر فرهاد ارکانی؛ مترجم این کتاب آخرین دست‌یافته‌های علمی در این زمینه را جهت به‌روزآوری مطالب در پانوشت‌ها افزوده است تا کتاب از این حیث نیز کم و کسری نداشته باشد. همچنین لازم به توضیح است که کتاب اصلی به ‌کلی فاقد تصویر است و تصاویر افزوده شده توسط مترجم نیز به فهم بیشتر مفاهیم کتاب کمک می‌کند.

درباره نویسنده کتاب جهان رمبنده

آیزاک آسیموف نویسندۀ مشهور داستان‌های علمی/ تخیلی در سال 1920 در روسیه چشم به جهان گشود و در کودکی به همراه خانواده‌اش به آمریکا مهاجرت کرد. آسیموف از همان ابتدا نبوغ خود را نشان داد و در پنج سالگی توانست خواندن بیاموزد و از ۱۱ سالگی نوشتن داستان های علمی/ تخیلی خود را آغاز کرد. سرانجام در ۱۸ سالگی نخستین داستان خود را در مجلۀ «داستان‌های شگفت‌انگیز» منتشر کرد.

او چند کلاس را در یک سال خواند و در ۱۵ سالگی موفق به اخذ دیپلم شد. سال‌های بعد مراحل دانشگاهی را طی کرد تا به مدرک دکترای بیوشیمی رسید. مدتی هم در دانشگاه به تدریس پرداخت اما پس از مدتی این کار را به‌کل کنار گذاشت و به‌طور تمام‌وقت به نویسندگی مشغول شد. بدون شک کار در مغازه لبنیات‌فروشی پدرش که در آن مجلات علمی/ تخیلی هم فروخته می‌شد او را به نوشتن این‌گونه مطالب علاقه‌مند کرد.
زندگی عادی او این‌گونه بود که رأس ساعت ۶ صبح بیدار شود و در ساعت ۷:۳۰ پشت ماشین‌تحریر خود بنشیند و تا ۱۰ شب مشغول نوشتن باشد. آسیموف بسیار پرکار بود و بیش از ۵۰۰ کتاب از کتاب‌های کودکان گرفته تا کتاب‌های دانشگاهی نوشت. ازجمله مشهورترین رمان‌های او «مجموعۀ بنیاد کهکشانی» است که جایزۀ هوگو؛ یکی از دو جایزۀ معتبر ادبیات علمی/ تخیلی را دریافت کرد و در سال ۱۹۶۶ به‌عنوان «بهترین مجموعۀ‌ تمام دوران‌ها» شناخته شد. آیزاک آسیموف در سال ۱۹۹۲ در شهر نیویورک هنگام جراحی قلب به دلیل تزریق خونِ آلوده چشم از جهان فروبست.

مروری بر آثار و اندیشه‌های آیزاک آسیموف

آیزاک آسیموف را باید سلطان داستان‌های علمی تخیلی دنیا دانست. نویسنده‌ای که بیش از چندین دهه کتاب‌هایش در صدر پرفروش‌ترین کتاب‌های دنیا قرار داشت. هنگامی‌که آیزاک آسیموف پا به دنیای رمان‌نویسی گذاشت، هنوز علم آن‌قدرها پیشرفت نکرده بود و فناوری آن‌قدرها رشد نیافته بود، اما از او به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین پیش‌گوهای بشری یاد می‌کنند چراکه بسیاری از پیش‌بینی‌های او در باب دنیای کنونی بسیار دقیق از آب درآمده‌اند.
پیش‌بینی‌هایی که در کمتر از پنجاه سال به حقیقت پیوسته‌اند:

• ارتباطات، صوتی – تصویری خواهد شد و با استفاده از تلفن علاوه بر صدای طرف دیگر می‌توان تصویر او را هم دید.
• برقراری تماس مستقیم تلفنی با هر نقطه‌ای در جهان، حتی مرکز هواشناسی در قطب جنوب، میسر خواهد شد.
• ربات‌ها در سال ۲۰۱۴ نه عمومیت خواهند یافت و نه کارشان عالی خواهد بود، ولی وجود خواهند داشت.
• صفحات قابل آویختن به دیوار جای تلویزیون‌های معمولی را خواهند گرفت ولی مکعب‌های شفاف که امکان دیدن تصویر به شکل سه‌بعدی را فراهم خواهد کرد به‌مرور عرضه خواهند شد.
• مکالمه و تماس با کرۀ ماه دیگر چندان دشوار نخواهد بود.
• وسایلی برای آشپزخانه طراحی و ساخته خواهند شد که «غذاهای آماده» را مهیا خواهند کرد، آب را گرم کرده و با آن قهوه درست خواهند کرد.
• حداقل یک یا دو مورد گیاه آزمایشگاهی که از انرژی نهفته در ستاره‌ها تغذیه می‌کنند وجود خواهد داشت.
• برای ساختن خودروهایی که توسط یک ربات هدایت خواهند شد، تلاش‌های زیادی صورت خواهد گرفت.
• و بسیاری دیگر که می‌توانید در رمان‌های علمی/تخیلی‌اش بخوانید و حیرت‌زده شوید!

بریده‌ای از کتاب جهان رمبنده

از دهه 1960 به این‌سو، جهان چهره‌ی کاملاً تازه‌ای یافته و با افزایش و گسترش ناگهانی دانش ما نسبت به آن، روزبه‌روز هیجان‌انگیزتر، رازآلودتر، آشوبناک‌تر و نامتعارف‌تر شده است. در این میان، هیجان‌انگیزترین، رازآلودترین، آشوبناک‌ترین و نامتعارف‌ترینِ همه‌ی این‌ها، پدیده‌ای است که صاف و ساده‌ترین، واضح‌ترین و ملایم‌ترین نام را بر خود دارد: سیاهچاله!
خودِ چاله اصولاً هیچ چیزی نیست و اگر سیاه هم باشد حتی قادر به دیدنش نیستیم. آیا یک هیچِ نادیدنی قرار است برایمان جذاب باشد؟!
بله! البته درصورتی‌که نمایانگرِ حد نهاییِ ماده باشد؛ و درصورتی‌که نمایانگرِ سرانجامِ غاییِ کیهان باشد؛ و درصورتی‌که همچنین نمایانگرِ آغازِ ممکنی برای کیهان باشد؛ و نیز نشانگرِ قوانین و روش‌های نوینی در فیزیک که تا پیش‌ازاین به‌عنوان حدومرزی نهایی و غیرقابل‌عبور در نظر گرفته‌ شده بودند. بااین‌حال برای شناخت یک سیاهچاله باید از ابتدایی‌ترین چیزها آغاز کنیم و در این مسیر گام‌به‌گام پیش برویم…

درباره مترجم کتاب جهان رمبنده

فرهاد ارکانی؛ متولد 1355 در تهران است. مهندس عمران، نویسنده، مترجم، ویراستار، صداپیشه و تهیه‌کنندۀ سابق رادیو که در حال حاضر ساکن کرج است و فعلاً بیشتر فعالیت وی صرف تهیۀ کتاب‌های صوتی در پادکستی به نام «خوانش کتاب برای انسان خردمند» می‌شود.
نخستین کتاب وی با عنوان «آخرین بنیاد کهکشانی» (نشر دنیای قلم – 1375) مجموعه‌ای از 15 داستان کوتاه علمی/ تخیلی بوده است؛ شامل 13 داستان تألیفی و 2 داستان ترجمه از «آیزاک آسیموف». پس از آن در سیزده کتاب دیگر به عنوان مؤلف، مترجم یا ویراستار حضور داشته است و کتاب حاضر پانزدهمین کتاب اوست.