کوچ چیست؟ و کوچینگ به چه معناست؟
کوچینگ اصطلاحی است که شاید بسیاری از شما این روزها آن را زیاد شنیده باشید. به نظر می‌رسد در دنیای جدید که تکنولوژی و کسب و کارهای نو در جای جای جهان دیده می‌شوند، نقش‌های جدیدی نیز برای افراد به وجود آمده است تا بتوانند به یکدیگر برای پیشبرد اهداف‌شان کمک کنند. یکی از این نقش‌ها که حضور آن در زمینه‌های مختلف از جمله کسب و کار، توسعه فردی، روابط و … پررنگ‌تر از قبل شده، نقش کوچینگ است که در اصطلاح فارسی می‌توان آن را مربیگری نیز خواند. در این مطلب به بیان مفهوم این نقش جدید و آن چه کوچ یا مربی در قبال مراجعه کننده خود انجام می‌دهد خواهیم پرداخت. به این امید که بتوانیم با کمک گرفتن از یک کوچ حرفه‌ای قدم‌هایی سریع‌تر و صحیح‌تر به سمت آرزوهای خود برداریم.
فهرست مطالب
کوچینگ دقیقاً به چه معناست؟
شاید این روزها افراد زیادی را دیده باشید که نام کوچ را روی خود گذاشته باشند. اما آیا کاری که همه این افراد انجام می‌دهند واقعاً مربیگری است یا تنها یک مشاور یا منتور هستند؟
کوچینگ در واقع به معنای تسهیل‌گری است. کوچ شخصی است که فرد را برای رسیدن به آرزوها و اهدافش همراهی و حمایت می‌کند. اما دقیقاً به او نمی‌گوید باید چکار کند. او گاهی با بیان سؤالاتی ویژه مراجع خود را به سمت خودآگاهی بیشتر سوق می‌دهد تا در نهایت فرد بتواند مسیر درست را پیدا کند. در کوچینگ آموزش به آن معنا که در معلمی و منتورینگ اتفاق می‌افتد دیده نمی‌شود. حتی می‌توان گفت گاهی اطلاعات کوچ چندان از مراجع بیشتر نیست. اما او را به میزانی از روشن‌بینی می‌رساند تا خودش بتوند پتانسیل‌ها و توانایی‌هایش را پیدا کرده و از آن‌ها در جهت پیشرفت و رسیدن به آرزوهایش استفاده کند.
کوچ با فیدبک دادن شما را آگاه می‌کند
فرض کنید قصد دارید در مسیر توسعه فردی قدم بردارید و تصمیم می‌گیرید از یک مربی توسعه فردی کمک بگیرید. قرار نیست این مربی جلو شما بنشیند و یکی یکی ویژگی‌ها و توانمندیهایتان را نام ببرد تا از آن‌ها آگاه شوید و سپس یک نقشه راه مشخص در اختیارتان بگذارد. کوچینگ فرآیندی است که در آن دیگری به شما کمک می‌کند خودتان توانمندیهایتان را بشناسید و نقشه راه صحیح را طراحی کنید. کوچ شخصی است که هر لحظه مانند یک آینه، بی‌طرف و بدون قضاوت، به شما فیدبک می‌دهد تا بتوانید آن چه را برای رسیدن به اهداف خود نیاز دارید، پیدا کنید. او به کمک شما می‌آید تا خود را تغییر دهید، کاری که در نهایت از پس هیچ‌کس جز خودتان برنمی‌آید.
کوچینگ در ابتدا از ورزش شروع شد
اولین تجربه‌های استفاده از کوچ برای پیشرفت و بهبود عملکرد، در رشته‌های ورزشی بوده است. اما بعد از مدتی رفته رفته در دیگر حیطه‌های کار و زندگی نیز، این نقش پررنگ‌تر شد. تا جایی که امروزه بسیاری از مدیران ارشد و سازمانی ادعا دارند که از راهنمایی‌های یک کوچ شخصی بهره می‌برند. در واقع امروزه هر گاه شما در گیرودار رسیدن به بهترین ورژن خود در هر زمینه‌ای باشید، می‌توانید از حضور و همراهی یک مربی استفاده کنید و فاصله کنونی خود را با آنچه آرزو و تصور می‌کنید، کمتر نمایید.
آشنایی با فرآیند کوچینگ
به طور ساده می‌توان گفت فرآیند مربیگری در هر حوزه‌ای، به مراحل کلی زیر دسته بندی می‌شود.
مرحله یک: شناسایی یک موضوع یا مسئله
در مرحله اول کوچ تلاش می‌کند با همراهی خود شما چالش اصلی یا موضوعی که قرار است روی آن کار کنید را پیدا کند. این موضوع می‌تواند دستیابی به هدفی خاص یا حل یک مشکل باشد.
مرحله دو: جستجو برای ایده‌ها
با شناخت مسئله موجود، نوبت به جستجو برای ایده‌های مختلف جهت حل مسئله می‌رسد. فراموش نکنید کوچ قرار نیست در همین ابتدا بهترین راه حل را در اختیار شما بگذارد. بلکه شما را به سمت خلق ایده‌های جدید سوق می‌دهد.
مرحله سه کوچینگ: برداشتن موانع
هنگامی که ایده‌ها بررسی و انتخاب شدند، باید موانعی که بر سر راه رسیدن به هدف هستند از میان برداشته شوند. در این مرحله نیز کوچ یا مربی همپای شما خواهد بود.
مرحله چهار: اقدام
بالاخره نوبت به اقدام می‌رسد. حال باید ایده مورد نظر اجرا شود. پس مربی به شما کمک می‌کند تا در مسیری که مشخص کرده‌اید به سمت هدف مورد نظرتان گام بردارید.
مرحله پنج: بهبود و فیدبک
اکنون باید نتیجه اقدام مورد بررسی قرار بگیرد. نقاط ضعف ایده شناسایی شوند و ارتقاء یابند. در این مرحله نیز کوچ با دادن فیدبک فرآیند بهبود و ارتقاء را تسهیل می‌کند.
مزایای کوچینگ چیست؟
حضور کوچ کنار شما در هر زمینه‌ای که باشد مزایایی به همراه می‌آورد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- سرعت بخشیدن به روند یادگیری
- شناسایی اهداف
- ارتقاء و بهبود مهارت‌ها
- برنامه ریزی استراتژیک
- حل چالش‌ها
- ایجاد تغییر
- بهبود به سمت بهترین عملکرد
آشنایی با انواع رایج کوچینگ
همان‌طور که قبلاً نیز اشاره کردیم امروزه در حیطه‌های مختلف مربیگری به عنوان یک نقش مهم دیده می‌شود. اما از جمله رایج‌ترین زمینه‌ها و انواع آن می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
کوچینگ شغلی
این نوع از مربیگری برای کسانی است که به تازگی وارد شغلی شده‌اند و یا سال‌هاست در یک حرفه مشغول فعالیت‌اند اما خواهان تغییر و پیشرفت هستند. کوچینگ شغلی بر موارد زیر تمرکز دارد:
- ارزیابی مهارت‌ها
- درک فرآیندهای سازمانی
- درک بازار شغلی
- شناسایی موقعیت‌ها و نقش‌های شغلی متناسب با فرد
- توسعه برنامه‌هایی برای تغییر شغل
به عبارتی ساده مربیگری شغلی به فرد کمک می‌کند دنیای کار و قابلیت‌های خود را برای پیشرفت شغلی بشناسد.
کوچینگ روابط
در این حیطه از مربیگری، هدف کمک به ساخت روابط فردی، زوجی و گروهی سالم و کارآمد است که طی اقدامات زیر انجام می‌شود.
- شناخت الگوهای رفتاری
- ارزیابی دوباره باورهای قبلی
- کشف مکانیزم‌های جدید شنیدن
- ارائه روش‌هایی برای ابراز بهتر احساسات و بیان دیدگاه‌ها
- تعیین مرزهایی روشن و سالم برای رابطه
افرادی که وارد این فرآیند می‌شوند می‌توانند تعارضات روابط خود را به مرور حل کنند و تکنیک‌هایی برای ارتباط مؤثر، مبارزه با استرس و تقویت سلامت عاطفی پیدا نمایند.
کوچینگ مدیریت اجرایی
افرادی که در سمت مدیریت اجرایی یا رهبر یک مجموعه مشغول فعالیت هستند، هدف اصلی این حوزه از کوچینگ قرار دارند. از جمله مدیران ارشد و کلیه کسانی که دغدغه ارتقاء عملکرد یک سیستم را دارند. تمرکز اصلی مربیگری مدیریت اجرایی بر سه مورد زیر است:
- ارتقاء استعدادها و توانمندی‌ها به سطحی جدید و بالاتر
- بهبود عملکرد
- کمک به شخص برای سازگاری با شرایط یا انتقالات جدید
در جلسات انفرادی کوچینگ مدیریت اجرایی بر خودآگاهی فرد نسبت به نقاط قوت و ضعفی که دارد، کار می‌شود. تا به این ترتیب بتواند توانمندی‌های خود را بشناسد و نقاط ضعف و چالش‌هایش را برطرف نماید. به این ترتیب در محیط کار نیز عملکرد بهتری خواهد داشت.
کوچینگ زندگی شخصی
این حیطه از مربیگری مخصوص افرادی است که به دنبال تغییراتی خاص و مشخص در زندگی شخصی خود هستند. در اینگونه موارد کوچ یا مربی به فرد کمک می‌کند تا:
- آرزوها و رویاهای دست یافتنی خود را شناسایی کند.
- به جستجوی آنچه در زندگی می‌خواهد بپردازد.
- پتانسیل‌ها، مهارت‌ها و استعدادهای خود را درک کند و ارج نهد.
- پاسخ‌ها و راه‌هایی را برای رسیدن به اهداف خود پیدا کند.
طی فرآیند کوچینگ زندگی شخصی، فرد یاد می‌گیرد پاسخ‌هایی متناسب با ارزش‌ها و توانمندی‌های خود برای سؤالات و اهدافش پیدا کند. این مورد با فیدبک‌هایی که کوچ به او می‌دهد امکان پذیر است و در واقع فرد به کمک این فیدبک‌ها می‌تواند درونیات خود را پیدا کند و به خوبی ببیند.
کوچینگ مهارت‌ها
مربیگری مهارت‌ها به فرد برای بهبود عملکرد خود در مهارت‌های خویش کمک می‌کند. این بهبودی با تکیه بر موارد زیر میسر می‌شود:
- شناسایی و بهبود اهداف شغلی
- تشخیص نیازهای شخصی و شغلی برای پیشرفت
- اختصاص دادن اهداف به نقش‌های متناسب
- ارتقاء یک مهارت خاص برای بهبود عملکرد در یک وظیفه خاص
در این جریان، برنامه‌هایی مطابق با توانمندی‌ها، آرزوها، بلوغ و تجربه هر فرد طراحی می‌شود.
تفاوت کوچینگ و منتورینگ در چیست؟
شاید در نگاه اول بسیاری از افراد این دو اصطلاح را مشابه یکدیگر تلقی کنند. اما در واقع تفاوت‌های بسیاری بین این دو واژه و کاربرد آن‌ها وجود دارد. در ادامه این تفاوت‌ها را بررسی خواهیم کرد.
کوچ جواب سؤالات را نمی‌داند
یکی از بزرگ‌ترین تفاوت‌های کوچ با منتور این است که کوچ پاسخ سؤالات را نمی‌داند و حتی می‌توان گفت اطلاعات او از فرد مقابلش کمتر است. اما بالعکس، منتور در حوزه مورد بحث اطلاعات و تجربه بالایی دارد و قرار است این اطلاعات و تجارب را در اختیار فرد مقابلش بگذارد.
کوچینگ مربوط به لحظه حال است
در فرآیند مربیگری، تمام تمرکز بر لحظه حال و ادراک آن است. اما در منتورینگ شخص یاد می‌گیرد چطور در آینده بهتر عمل کند و پیشرفت خوبی داشته باشد.
کوچ تا آخر مسیر همراه فرد نمی‌ماند
همان‌طور که تا اینجا نیز متوجه شده‌اید کوچ کسی نیست که مانند یک معلم به آموزش یک به یک مهارت‌ها و توانمندی‌ها بپردازد. بلکه تنها به فرد کمک می‌کند، خود به کشف توانمندی‌هایش برسد و مسیر صحیح را پیدا کند. از این نقطه به بعد نیازی به فرآیند کوچینگ نیست و فرد به تنهایی می‌تواند مسیر خود را ادامه دهد. اما در منتورینگ ماجرا متفاوت است. منتور پا به پای فرد در تمام مراحل کار پیش می‌رود و یک به یک مسائل را به او مستقیماً آموزش می‌دهد. به همین دلیل مدت زمان بیشتری را با او سپری می‌کند.
کوچ، مشاور نیست
به عنوان آخرین نکته مهم باید گوشزد کرد که فرآیند کوچینگ با مشاوره نیز تفاوت دارد. مهم‌ترین تفاوت در این است که فرآیند مربیگری، همان‌طور که پیش از این نیز اشاره کردیم، بر زمان حال تمرکز دارد. اما مشاور و روانشناس در بسیاری از اوقات به حل گره‌های درونی مربوط به گذشته می‌پردازد.
بدون شک در دنیای امروز کوچینگ یکی از بهترین راه‌ها برای یافتن پاسخ بسیاری از سؤالات است، خصوصاً اگر دوست نداشته باشید پاسخ‌ها را حاضر و آماده دریافت کنید. کوچ به شما کمک می‌کند خودتان، رویاهای‌تان و مسیر رسیدن به آن‌ها را پیدا کنید.