هوش هیجانی یا EQ | آیا EQ مهم‌تر از IQ است
هوش هیجانی یا EQ | تصور بسیاری از ما از هوش تنها IQ است؛ اما هوش انواع متفاوتی دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها هوش هیجانی نامیده می‌شود. خوب است بدانید این نوع هوش که برای بسیاری از مردم هنوز ناشناخته است، تقریباً از 100 سال پیش تاکنون برای روانشناسان شناخته شده بوده و تحقیقات بسیاری روی آن انجام شده است.
فهرست مطالب
هوش عاطفی یا هیجانی می‌تواند دربرگیرنده مجموعه‌ای از مهارت‌ها باشد که درمجموع به سازگاری بهتر با محیط و مدیریت چالش‌های زندگی می‌انجامد. در ادامه این مطلب دراین‌باره بیشتر خواهیم آموخت.
هوش هیجانی یا EQ چیست؟ چگونه آن را تقویت کنیم؟
احتمالاً تابه‌حال این جمله را شنیده باشید که EQ از IQ اهمیت بیشتری دارد. EQ یا هوش عاطفی شناخت و درک هیجانات و احساسات خود و دیگران است. این یک تعریف ساده اما جامع از هوش هیجانی یا EQ است. اگر دقیق‌تر باشیم، این هوش سیطره بزرگی از زندگی ما را در بر می‌گیرد. تصور کنید در شرایطی پیچیده و بحرانی قرار گرفته‌اید.
در این لحظه چطور می‌توانید خود را با موفقیت از این چالش رها کنید؟ برای این کار به چه مهارت‌ها و به عبارتی به چه هوشی نیاز دارید؟ درست حدس زده‌اید. هوش عاطفی یا هیجانی همان چیزی است که در این شرایط به کار شما می‌آید.
چرا EQ از IQ مهم‌تر است؟
در بخش‌های قبل نیز به این موضوع اشاره کردیم که در بسیاری از موارد EQ یا هوش هیجانی نسبت به IQ ارجحیت دارد؛ اما علت این برتری و ارجحیت چیست؟
از سال‌ها پیش افرادی که در تحصیل موفق عمل می‌کردند به‌عنوان افرادی باهوش شناخته می‌شدند؛ اما واقعیت اینجاست که موفقیت تحصیلی و حل مسائل پیچیده ریاضی شاید بتواند نشان‌دهنده IQ بالا باشد، اما لزوماً به معنای EQ بالا نیست. کسی که در دروس بهترین نمرات را به دست می‌آورد، ممکن است در مواجهه با یک دوراهی سخت کاملاً سردرگم شده و توانایی تصمیم‌گیری را از دست بدهد. بدون شک در آن شرایط آنچه به کار می‌آید IQ فرد نیست. به همین دلیل است که اهمیت هوش هیجانی روزبه‌روز روشن‌تر می‌شود. تا جایی که بسیاری از کارفرمایان برای استخدام کارمندان خود بررسی EQ را در اولویت قرار می‌دهند.
ویژگی افرادی با هوش هیجانی بالا
افرادی که دارای EQ بالایی هستند ویژگی‌های مشخصی دارند که کاملاً قابل مشاهده است. این افراد در شرایط خاص می‌توانند استرس خود را به‌خوبی کنترل کنند. تاب‌آوری بالایی نسبت به احساسات ناخوشایند خود دارند. عموماً انسان‌های مسئولیت‌پذیر و باانگیزه‌ای هستند. بر هیجانات و احساسات مختلف خود کنترل دارند و… مجموعه این ویژگی‌ها باعث می‌شود این افراد در رسیدن به اهداف خود موفق‌تر عمل کنند و توانایی بالایی در حل مسئله داشته باشند.
بررسی وجوه مختلف هوش هیجانی یا عاطفی
هوش عاطفی ابعاد و وجه‌های مختلفی دارد که در ادامه مهم‌ترین آن‌ها یک‌به‌یک معرفی خواهند شد.
انگیزه
داشتن انگیزه یکی از ابعاد مهم هوش هیجانی است که به‌سادگی خود را نمایان می‌کند. فردی که EQ بالایی دارد، به‌راحتی انگیزه خود را از دست نمی‌دهد و در مسیر رسیدن به اهدافش، با برنامه‌ریزی و ثبات قدم پیش می‌رود.
خودآگاهی
شاید در ابتدا فکر کنید خودآگاهی چندان مهارت دشواری نیست و همه از آن برخوردار هستند. ولی باید بگوییم متأسفانه درصد پایینی از افراد سطح مناسبی از خودآگاهی دارند. خودآگاهی به این معناست که فرد احساسات، مهارت‌ها، نیازها، ضعف‌ها و… را درباره خود به‌خوبی می‌شناسد. به‌این‌ترتیب این فرد یکی از مؤلفه‌های مهم هوش هیجانی را دارد.
مهارت‌های اجتماعی
توانایی گفتگوی مؤثر و تعامل با دیگران از دیگر وجوه هوش عاطفی به‌حساب می‌آید. فردی که می‌تواند در راستای حل مشکلات موجود یا برای ایجاد تغییر در روابط خود با دیگران، با آن‌ها تعامل داشته باشد و به عبارتی ارتباطات سازنده و مثبت برقرار کند، از EQ بالایی برخوردار است.
خودتنظیمی
اگر به‌محض عصبانی شدن، رفتاری پرخاشگرانه نشان نمی‌دهید و تمام هیجانات خود را یک‌باره برون‌ریزی نمی‌کنید، می‌توان گفت هوش هیجانی بالایی دارید. این تنها یک مثال از خودتنظیمی است. این ویژگی در ابعاد مختلف زندگی و در مورد هیجانات گوناگون خود را بروز می‌دهد. به زبان ساده، اگر بر احساسات خود کنترل مناسبی دارید، یعنی در خودتنظیمی و مدیریت خود، توانمند هستید.
همدلی
یکی دیگر از مؤلفه‌های مهمی که هوش هیجانی هوش هیجانی یا EQ را شکل می‌دهد، مهارت همدلی با دیگران است. فردی که هوش عاطفی بالایی دارد می‌تواند احساسات دیگران را هرچند متفاوت با احساسات خود او باشند، به رسمیت شناخته و درک کند. دلسوزی و همدردی در مواقع لزوم نشان‌دهنده وجود همدلی در فرد است و کیفیت ارتباط او را با سایرین بهبود می‌بخشد. این همان چیزی است که می‌تواند نتیجه EQ بالا باشد.
آیا شما فردی با EQ بالا هستید؟
تا اینجا درباره هوش عاطفی و مؤلفه‌های آن بسیار صحبت کردیم. در ادامه چند سؤال ساده مطرح خواهیم کرد. با پرسیدن این سؤالات از خود متوجه می‌شوید در زمینه هوش هیجانی در چه سطحی قرار دارید.
آیا می‌توانید به آسانی نه بگویید یا مخالفت خود را ابراز کنید؟
فرض کنید در یک جلسه کاری مهم هستید که متشکل از همکاران و رؤسای شماست. اگر درباره موضوعی که اغلب حاضران در جلسه با آن موافق هستند، با دیگران تفاهم نداشته باشید می‌توانید به راحتی مخالفت خود را به زبان بیاورید؟ یا فرض کنید همکارتان از شما می‌خواهد بخشی از کارهای او را انجام دهید در حالی که خود شما زمان کمی برای انجام وظایف‌تان در اختیار دارید. آیا می‌توانید به‌سادگی به درخواست همکار خود نه بگویید؟ پاسخ به این سؤالات نشان می‌دهد آیا هوش هیجانی بالایی دارید یا خیر.
آیا می‌توانید نقاط ضعف خود را لیست کنید؟
اگر اکنون از شما بپرسیم سه‌نقطه ضعف خود را بگویید، چه جوابی دارید؟ افرادی که هوش عاطفی بالایی دارند به‌خوبی با نقاط ضعف خود آشنا هستند و به‌این‌ترتیب از شنیدن نقد دیگران برآشفته نمی‌شوند و درصدد رفع مشکلات برمی‌آیند. این افراد هر جا که لازم باشد به اشتباهات خود اعتراف می‌کنند. به‌این‌ترتیب به‌تدریج می‌توانند توانمندتر شوند و در حوزه کار وزندگی خود پیشرفت بیشتری داشته باشند.
در مواجهه با تغییرات چه واکنشی دارید؟
یک ویژگی مهم افراد با هوش هیجانی هوش هیجانی یا EQ بالا، پذیرش تغییرات است. این افراد نه‌تنها از تغییر نمی‌ترسند بلکه در بسیاری از مواقع از آن استقبال می‌کنند. آن‌ها به تغییر به چشم یک فرصت برای رشد و پیشرفت نگاه می‌کنند. حال کمی به عقب برگردید و داستان زندگی خود را مرور کنید. در مواقعی که با تغییری آنی روبرو می‌شدید چه واکنشی داشتید؟
آیا می‌دانید چرا عصبانی، خوشحال یا مضطرب هستید؟
آیا می‌دانید چرا عصبانی، خوشحال یا مضطرب هستید؟برای بسیاری از ما پیش می‌آید که ساعت‌هایی از روز را با احساسات خوشایند یا ناخوشایند سپری کنیم؛ اما افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند، از علت واقعی هیجانات و احساسات خود نیز آگاه هستند. آن‌ها به‌خوبی می‌دانند از چه چیز رنجیده شده‌اند و به‌این‌ترتیب می‌توانند درصدد رفع آن بربیایند. همچنین می‌توانند ریشه اصلی اضطراب خود را پیدا کرده و به آن رسیدگی کنند. به‌این‌ترتیب عملکرد بهتری نیز در کار و زندگی خود خواهند داشت.
دیگر سؤال‌هایی که باید از خود بپرسید:
- آیا می‌توانید بدون قضاوت و با همدلی برای صحبت‌های دیگران گوش شنوا باشید؟
- آیا از تأثیر رفتار و کلام خود بر اطرافیانتان آگاه هستید؟
- آیا می‌توانید نقدها و ناراحتی‌های خود را با روشی درست و بالغانه ابراز کنید؟
- آیا قادر هستید از شکست‌هایی که در مسیر اهدافتان رخ می‌دهند، نتیجه‌گیری مثبت داشته و با برنامه‌ریزی به سمت آرزوهای خود قدم بردارید؟
آیا هوش هیجانی یا EQ اکتسابی است؟
اگر پاسخ شما به برخی از سؤالات بخش قبل منفی است، نگران نباشید. خوشبختانه EQ ازنظر بسیاری از کارشناسان قابل کسب کردن است. شما می‌توانید با پشتکار و تمرین، مهارت‌های هیجانی خود را بالا برده و به‌این‌ترتیب هوش عاطفی را در خود تقویت کنید. این همان موضوعی است که متخصصان و نویسندگان زیادی مانند کری گویت به‌طور مفصل به آن پرداخته‌اند.
چه طور هوش هیجانی را در جای‌جای زندگی خود به کار بگیریم؟
اگر می‌خواهید توانایی خود را در تصمیم‌گیری‌های مهم بالا ببرید، در مواجهه با بحران‌ها بهترین راهکار را به کار ببندید و مدیریت خوبی روی احساسات و عواطف خود داشته باشید باید تلاش کنید هوش عاطفی خود را بالا ببرید. بدون شک این کار نیاز به تمرین و صبوری زیاد دارد. شاید مجبور باشید از یک متخصص روانشناس یا مشاور در این زمینه کمک بگیرید؛ اما مطمئن باشید به‌این‌ترتیب روزبه‌روز به کیفیت زندگی خود می‌افزایید و روابط خود را با اطرافیانتان بهبود می‌بخشید.
کری گویت در کتاب راهنمای به‌کارگیری هوش هیجانی موقعیتی را برای شما فراهم کرده تا بتوانید توانمندی‌های خود را در این زمینه بهبود ببخشید. این نویسنده با کمک گرفتن از تخصص و تجربیات خود راهنمای جامعی برای کسب مهارت‌های هوش عاطفی ارائه داده است. با خواندن آموزه‌های گویت در این کتاب می‌توانید توانایی حل مسئله را در خود تقویت کنید و آشفتگی‌های محیط کار و زندگی خود را سروسامان ببخشید.
راهکارهای عملی برای تقویت هوش هیجانی یا EQ
در این بخش چند راهکار ساده و عملی برای تقویت هوش عاطفی در اختیار شما خواهیم گذاشت.
- در لحظات بحرانی که هیجاناتی مانند خشم در شما شعله‌ور می‌شود، کمی مکث کنید، به احساسی که دارید فکر کنید و بعد واکنش نشان دهید.
- سعی کنید از زاویه‌ای مثبت به زندگی نگاه کنید.
- در موقعیت‌های مختلف، درباره هیجانات و احساسات خود فکر کنید و آن‌ها را بشناسید. مراقبه در این مورد به شما کمک می‌کند.
- بعد از شناخت احساسات، ریشه آن‌ها را پیدا کنید تا بتوانید کنترل مناسبی روی هیجاناتتان داشته باشید.
- پذیرای انتقادها و بازخوردهای دیگران باشید و بدانید این بازخوردها به شما کمک می‌کنند خود را بهتر بشناسید.
هوش هیجانی با همین تمرین‌های ساده و البته مطالعه و کمک گرفتن از روانشناس، می‌تواند به یکی از خصیصه‌ها و نقاط قوت شخصیت شما تبدیل شود. به‌این‌ترتیب، درنهایت کسی را در آینه می‌بینید که موفقیت را به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی‌اش تبدیل کرده است.
|
جمع بندی هوش هیجانی یا EQ EQ یا هوش عاطفی شناخت و درک هیجانات و احساسات خود و دیگران است. این یک تعریف ساده اما جامع از هوش هیجانی یا EQ است. ویژگی افراد دارای هوش هیجانی بالا این افراد در شرایط خاص می‌توانند استرس خود را به‌خوبی کنترل کنند. تاب‌آوری بالایی نسبت به احساسات ناخوشایند خود دارند. عموماً انسان‌های مسئولیت‌پذیر و باانگیزه‌ای هستند. بر هیجانات و احساسات مختلف خود کنترل دارند و… وجوه مختلف هوش هیجانی
شما فردی با EQ بالا هستید اگر …
|