دنیل کانمن در کتاب نویز به دنبال چیست؟
دنیل کانمن در کتاب نویز به بخش‌های مختلف زندگی، از کسب و کارهای کوچک و بزرگ گرفته تا حوزه سلامت اشاره دارد تا بگوید که مملو از قضاوت‌ها و تصمیمات انسانی هستند. این قضاوت‌ها همواره تحت تأثیر دو نوع خطا قرار دارند: سوگیری و نویز. هر دوی این خطاها در نتیجه تصمیمات و اتفاقاتی که در یک سازمان رخ می‌دهند نقشی بسیار مهم دارند. ولی به طور معمول توجه افراد به سوگیری بیشتر است. این در حالی است که دنیل کانمن، نویسنده کتاب پرفروش “تفکر، تند و سریع”، در دیگر کتاب بی‌نظیر خود توجه همه را به خطای دوم، یعنی نویز معطوف می‌سازد و ثابت می‌کند این خطا می‌تواند تأثیراتی حتی بزرگ‌تر از سوگیری به دنبال داشته باشد.
اگر صاحب یک کسب و کار یا در سمت مدیریتی یک سازمان هستید، مطالعه این کتاب می‌تواند به شما برای بهینه سازی قضاوت‌ها و تصمیماتی که روی نتیجه کار سازمان تأثیر می‌گذارند، کمک کند. علاوه بر این خواندن کتاب نویز برای تمام افرادی که علاقه‌مند به حوزه روانشناسی هستند، بدون شک لذت بخش خواهد بود.
دنیل کانمن، پژوهشگری با اعتبار جهانی
یکی از بزرگ‌ترین محققان جهان که طی سالیان عمر خود پژوهش‌هایی ارزشمند و آثاری بی‌نظیر در حوزه روانشناسی و اقتصاد رفتاری ارائه داده، دنیل کانمن است. این نویسنده که به خاطر نگارش کتاب پرطرفدار “تفکر، تند و سریع” نیز شهرت بسیاری دارد، در سال 2002 جایزه نوبل اقتصاد را از آن خود کرده است. در این سال‌ها بزرگ‌ترین و معتبرترین مجلات دنیا توجه ویژه‌ای به کانمن داشته‌اند. تا جایی که در سال 2015 او در رتبه هفتم بهترین اقتصاددانان دنیا از نگاه Economist listed قرار گرفت. کتاب نویز حاصل همکاری دنیل کانمن با دو پژوهشگر بزرگ دیگر، اولیویه سیبونی و کاس سانستین است.
تعریفی متفاوت از قضاوت
در معنی عام قضاوت به اعتقاد شخصی یا پیش داوری‌های ذهنی یک فرد نسبت به یک موضوع یا فردی دیگر اطلاق می‌شود. اما دنیل کانمن در کتاب نویز، تعریف دیگری از قضاوت را مد نظر دارد. در این کتاب قضاوت نوعی اندازه گیری است که به یک نتیجه خاص منجر می‌گردد. این اندازه گیری لزوماً کمی نیست و در بسیاری از موارد فارغ از اعداد در نظر گرفته می‌شود. برای مثال تشخیص یک پزشک در مورد مشکل بیمار یک نوع قضاوت است و یا تشخیص قاضی دادگاه درباره جرم متهم. در هر دو این موارد، قضاوت یک اندازه گیری “دقیق و حساب شده” است و توسط ذهن انسان انجام می‌شود. در کتاب نویز خطاهای این نوع از قضاوت مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد و برای به حداقل رساندن آن‌ها نیز راه حل‌هایی ارائه می‌گردد.
تأثیر نویز بر قضاوت‌های انسانی
اگر نگاهی به آثار پژوهشی بزرگ دنیا در حوزه قضاوت‌های ذهن انسان بیندازید، موارد بسیار متعددی را درباره سوگیری پیدا خواهید کرد. در واقع محققان بسیاری روی تأثیر سوگیری بر قضاوت‌ها، کار کرده‌اند. اما به نظر می‌رسد دیگر خطای مهمی که بر قضاوت‌های ذهن تأثیرگذار است، کمتر مورد توجه واقع شده است. دنیل کانمن در کتاب نویز سعی دارد این خطا را مورد تحلیل دقیق قرار دهد. با مطالعه این کتاب متوجه می‌شوید اهمیت نویز نه تنها کمتر از سوگیری نیست بلکه در مواردی ممکن است بیشتر باشد و پیامدهای بزرگ‌تری به دنبال داشته باشد.
اجازه دهید با یک مثال، نقش نویز را در تصمیم گیری‌های انسانی روشن سازیم. شرایطی را فرض کنید که چند نفر با خصوصیات و مهارت‌های یکسان، متقاضی یک جایگاه شغلی واحد باشند. در این صورت با توجه به این که کدام یک از کارمندان بخش منابع انسانی وظیفه مصاحبه را بر عهده داشته باشد، انتخاب نهایی نیز متفاوت است. حتی اگر مصاحبه کننده یک شخص باشد اما در ساعات مختلفی از روز یا در روزهای گوناگونی، مصاحبه انجام شود نیز ممکن است نتیجه متفاوت باشد. زیرا نه تنها افراد با یکدیگر تفاوت‌های بسیاری دارند، بلکه یک فرد نیز در شرایط مختلف انسان متفاوتی است. این نمونه‌ای بارز از نویز در قضاوت‌های انسانی به شمار می‌رود.
چرا قضاوت افراد مختلف در شرایط یکسان، گوناگون است؟
معنای دیگر این سؤال این است که چرا نویز وجود دارد؟ پاسخ دادن به این سؤال در چند سطر محدود، ممکن نیست و بدون شک با مطالعه نسخه کامل کتاب، پاسخ جامع‌تری دریافت خواهید کرد. اما به طور کلی می‌توان گفت علت وجود این خطا در تصمیمات و قضاوت‌های انسانی به دو دلیل عمده زیر است:
- تفاوت‌های زیستی و فیزیولوژیکی
- تفاوت‌های روانشناختی
هر دوی این تفاوت‌ها باعث می‌شود دو پزشک درباره یک بیمار با شرایط یکسان، تشخیص پزشکی متفاوتی داشته باشند. این نمونه‌ای دیگر از تأثیر نویز در قضاوت‌های انسانی است که گاهی می‌تواند به قیمت سلامتی یک فرد تمام شود و از این رو اهمیت بسیاری دارد.
آشنایی با سرفصل‌های کتاب
دنیل کانمن این کتاب را در 6 بخش کلی به تحریر درآورده است که هر بخش به زیرمجموعه‌هایی تقسیم می‌شود. در ادامه شما را با این شش بخش به طور مختصر آشنا خواهیم کرد.
بخش یک: پیدا کردن نویز
در اولین بخش کتاب، نویسنده درباره تفاوت‌های بین سوگیری و نویز به طور مفصل صحبت می‌کند تا خوانندگان پیش از هر چیز بدانند درباره چه موضوعی در حال مطالعه هستند. همچنین در این بخش حسابرسی نویز به عنوان یک ایده مهم برای اندازه گیری میزان خطا در سیستم‌های مختلف، مورد بحث قرار می‌گیرد. این ایده در واقع به محاسبه مقدار اختلاف نظر و تفاوت میان قضاوت افراد متخصص در یک زمینه، در مورد مسئله‌ای خاص، اشاره دارد. خواننده با خواندن بخش اول کتاب متوجه خواهد شد خطای نویز تا چه اندازه در سازمان‌ها بزرگ و قابل توجه است و به همین دلیل باید میزان آن اندازه گیری شده و برای کاهش آن، راهکاری ارائه گردد.
بخش دو: ذهن، ابزار اندازه گیری
در بخش دوم دنیل کانمن ماهیت انسان را مورد بحث قرار می‌دهد و از این طریق اندازه گیری خطا و دقت را در انسان بررسی می‌کند. همچنین او به این مسئله می‌پردازد که قضاوت‌های انسانی هم شامل سوگیری و هم شامل نویز هستند و سعی دارد رابطه متناظر بین این دو را برای خواننده روشن سازد. علاوه بر این در این بخش کانمن درباره نویز موردی توضیح می‌دهد. منظور از این اصطلاح، تغییر تصمیمات و قضاوت‌های افراد درباره یک موضوع خاص، در شرایط گوناگون است.
بخش سه: نویز در قضاوت‌های پیش‌نگرانه
اگر پیش از این در این حوزه مطالعاتی داشته‌اید احتمالاً با اصطلاح قضاوت پیش‌نگرانه آشنا هستید. نویسنده در فصل سوم کتاب خود به توضیح ارتباط نویز با این نوع قضاوت انسانی می‌پردازد. همچنین او درباره مزیت الگوریتم‌ها و قوانین نسبت به قضاوت‌های انسانی و چرایی آن به طور مفصل صحبت می‌کند. علاوه بر این موارد، دنیل کانمن در این بخش برای خواننده توضیح می‌دهد که چرا خطایی تا این اندازه قابل تشخیص و فراگیر، پیش از این مورد توجه نبوده است.
بخش چهار: چگونگی ایجاد نویز
تا اینجا اطلاعات بسیاری درباره تعریف و اهمیت این نوع خطا در قضاوت‌های انسانی به خوانندگان داده شده است. در چهارمین بخش از کتاب نویسنده سعی دارد به بیان چگونگی ایجاد این خطا بپردازد. در این راستا او از علم روانشناسی کمک می‌گیرد. به عقیده کانمن، خطای نویز حاصل تفاوت‌های افراد در زمینه‌های شخصیتی، سبک شناختی، شیوه تفکر افراد حین ارزیابی مسائل و البته چگونگی بکارگیری معیارها برای ارزیابی است. به همین دلیل است که در نهایت افراد مختلف، در شرایطی یکسان و حول موضوعی واحد، تصمیمات و قضاوت‌هایی گوناگون ارائه می‌دهند.
یک مسئله مهم دیگر که در بخش چهارم کتاب به آن پرداخته می‌شود این است که چرا انسان‌ها از مشاهده رویدادهایی که غیرقابل پیش بینی و مغایر با قضاوت‌های آن‌ها هستند، آن‌چنان که باید متعجب نمی‌شوند. همین نکته نشان می‌دهد انسان تا چه اندازه نسبت به خطای نویز در قضاوت‌هایش ناآگاه است.
بخش پنج: بهبود قضاوت‌های انسانی
تا اینجا تمام مسائل مطرح شده در کتاب، به بخش تئوری ماجرا و ریشه یابی موضوع اشاره داشتند. اما در فصل پنجم، دنیل کانمن به سراغ راهکارهای عملی برای جلوگیری از خطای نویز در قضاوت‌های انسانی می‌رود. او راهکارهای کاهش این خطا در تصمیمات را، “بهداشت تصمیم گیری” می‌نامد و به بیان تکنیک‌هایی برای جلوگیری از نویز در حوزه‌های مختلفی اعم از پزشکی و پزشکی قانونی، بیزینس، سازمان‌های دولتی، آموزش و … می‌پردازد.
همچنین در این فصل، پنج نمونه واقعی از سیستم‌هایی که دچار نویز با میزان بالا بوده‌اند مورد بررسی قرار می‌گیرند و نحوه تلاش آن‌ها برای کاهش خطاها ارزیابی می‌گردد.
بخش شش: نویز بهینه
شاید با وجود تفاسیر بالا، به این نتیجه رسیده باشید که باید تلاش شود میزان خطای نویز در قضاوت‌های انسانی به صفر برسد. اما در واقعیت این طور نیست. در بخش ششم کتاب نویسنده این نکته را بیان می‌کند که به صفر رساندن این خطا در سیستم‌های انسانی همواره هدف مطلوب نیست. زیرا اولاً ممکن است اصلاً غیرممکن باشد و دوماً در بسیاری از موارد هزینه بسیاری برای سیستم به همراه دارد که با توجه به نتایج دریافتی، مقرون به صرفه نخواهد بود. حتی گاهی تلاش بسیار برای کاهش نویز باعث اخلال در دیگر ارزش‌های سیستم می‌شود. به همین جهت به طور کلی نمی‌توان خطای حداقلی یا صفر را، نویز مطلوب در نظر گرفت.
با اتمام این 6 بخش، نویسنده شما را به یک بخش مرور و نتیجه گیری دعوت می‌کند تا باری دیگر توجه‌تان را به اهمیت نویز در سیستم‌های انسانی معطوف سازد. با مطالعه این کتاب متوجه خواهید شد تا چه اندازه در قضاوت‌ها و تصمیماتی که گاهی درباره دقت آن‌ها مطمئن بوده‌اید، دچار خطا هستید. به این ترتیب می‌توانید از این پس با علم به این موضوع و با کمک گرفتن از تکنیک‌های بهداشت تصمیم گیری، عملکرد بهتری در سطح سازمانی یا فردی داشته باشید.