‫QBQ سوال پشت سوال | تمرین مسئولیت‌پذیری فردی

معرفی کتاب QBQ: سوال پشت سوال

کتاب «QBQ : سوال پشت سوال: تمرین مسئولیت پذیری فردی» به قلم جان جی.میلر و ترجمۀ مژگان حیدرعلی، توسط نشر هورمزد منتشر شده است. این کتاب که به موضوع تمرین مسئولیت‌پذیری فردی در کار و زندگی می‌پردازد، ماحصل ده سال تجربه در حوزۀ توسعۀ فردی و مشاوره با افراد و سازمان‌های مختلف است که توسط نویسنده، به شکل یک کتاب کار و آموزشی، ارائه شده است. درواقع این کتاب خلاصۀ کتاب پرفروش او به نام «مسئولیت‌پذیری فردی» است که پس از ده سال هنوز در قفسۀ کتاب‌فروشی‌ها از جایگاه خوبی برخوردار است و مخاطبان بسیاری در سراسر جهان دارد.

QBQ به ما می‌گوید از خودتان سؤال‌های درست بپرسید

شاید دقت کرده باشید که اولین گام برای رسیدن به پاسخ‌های مناسب، پرسیدن پرسش‌های درست و مناسب است. درحقیقت، پاسخ‌های درست در بطن پرسش‌های درست، نهفته هستند. با اذعان به این موضوع، اکنون لازم است بدانیم پرسش صحیح چیست؟ و چگونه می‌توانیم پرسش‌های صحیح مطرح کنیم تا به نتایج مطلوب برسیم؟ کتاب سؤال، پشت سؤال، با رویکردی مسئولانه به ما آموزش می‌دهد که اولاً سؤال درست چیست؟ و از چه ویژگی‌هایی برخوردار است؟ و در مقابل، سؤال نادرست یا سؤال سمّی چیست و چگونه می‌توان از این نوع پرسش‌ها دوری کرد؟

نقش «من» در توسعۀ فردی در کتاب QBQ سوال پشت سوال

در این کتاب به‌طور جامع  به موقعیت «من» به عنوان فردی که پرسشگر و به‌دنبال تغییر است، پرداخته می‌شود. به تعبیر دیگر، کتاب «سؤال، پشت سؤال» موضوع «مسئولیت‌پذیری فردی» و یا «برخورد مسئولانه» در شرایط و روابط میان‌ افراد را بررسی می‌کند. شاید شما نیز با افرادی مواجه شده باشید که همواره دیگران را مسئول موقعیت نامطلوب کنونی خود می‌دانند یا این‌که خودتان چنین تفکری نسبت به سایرین دارید. به‌عنوان‌مثال، کارمندی که رئیس خود را عامل عدم پیشرفت خود می‌داند، رئیسی که کارمندان را موجب عقب‌ماندگی شرکت خود می‌داند، زن یا مردی که همسرش را مانع پیشرفت خود می‌داند و… در این کتاب با بررسی نقش هر فرد در بهبود شرایط و ارتباطات میان‌فردی، نگاه و دیدگاه تازه‌ای به موضوع نقش «من» خواهید داشت.

سوال پشت سوال و یادگیری

در این کتاب با رویکرد مسئولانه‌تر و مؤثرتری به مفهوم یادگیری پرداخته می‌شود. شاید اغلبِ افراد خواندن، مطالعه کردن، شرکت در دوره‌های مختلف توسعۀ فردی و حضور در همایش‌ها و غیره را گامی در جهت یادگیری و ارتقا فردی خود محسوب کنند اما این برداشت اگرچه اشتباه نیست اما تنها بخشی از فرآیند یادگیری به‌شمار می‌آید. در کتاب سؤال، پشت سؤال، مؤلف به موضوع یادگیری حقیقی و تأثیرات مثبت آن می‌پردازد. بدین ترتیب به‌راحتی می‌توانید متوجه شوید کدام یک از کتاب‌هایی که خوانده‌اید یا دوره‌هایی که در آن حضور داشته‌اید و… ابزاری برای ایجاد یادگیری در شما بوده‌اند.

بخشی از متن کتاب تمرین مسئولیت پذیری فردی به روش QBQ

آیا در زندگی شما موضوعی وجود دارد که انجام آن را همواره به آینده موکول می‌کنید؟ اغلب افراد به‌راحتی می‌پذیرند که دچار چنین مشکلی هستند. اگر این موضوع، مشکل افراد بسیاری است، به دنبالِ آن، مشکل بسیاری از سازمان‌ها نیز محسوب می‌شود. پس نتیجه چیست؟ به تعویق انداختن امور به معنای از دست دادن زمان ارزشمند است. در چنین شرایطی میزان بهره‌وری کاهش پیدا می‌کند و احتمالاً گروه به اهداف مد نظر خود نمی‌رسد، و تمام تاریخ‌های نهایی انجام کار، یکی پس از دیگری از دست می‌روند. به طور خلاصه، سرعت لازم برای این که یک سازمان از سازمان‌های دیگر متمایز شود، وجود ندارد. یکی از مراجعین می‌گفت: برنامه‌ریزی طولانی مدت بسیار خوب است، اما مجبور می‌شویم قبل از وقت ناهار کار را شروع کنیم!

به تعویق انداختن کارها و تصمیم‌گیری‌ها موجب افزایش استرس می‌شود. وقتی امور بر روی هم تلنبار می‌شوند، احساس درماندگی ایجاد می‌کنند و از سوی دیگر سبب کنار گذاشتن کارهای مورد نظر می‌گردند. حرف آخر این که “به تعویق انداختن امور برای همۀ افراد هزینه دارد”، بااین‌وجود چرا ما این کار را انجام می‌دهیم؟ مطمئناً دلایلی وجود دارند، اما صراحتاً باید بگویم ترجیح می‌دهم به راه‌حل‌ها بپردازم. یکی از مهم‌ترین راه‌‌حل‌ها، اجتناب از پرسیدن سؤال “کِی؟” است. در عوض، لازم است چنین سؤالاتی مطرح شوند:

من چه راه‌حلی می‌توانم برای این موضوع پیدا کنم؟

من چگونه می‌توانم به شکل خلاقانه‌تری به مشتریانم پاسخ بدهم؟

من چگونه می‌توانم به اطلاعاتی که برای تصمیم‌گیری نیاز دارم، دسترسی پیدا کنم؟

من در حال حاضر چگونه می‌توانم کار خود را ارتقا بدهم؟

چرا لازم است کتاب سؤال پشت سوال را بخوانیم

کتاب سؤال پشت سوال به ما یاد می‌دهد انگشت اتهام را به سمت خودمان بگیریم و به‌عبارتی از متهم کردن دیگران دست برداریم. این روش کمک می‌کند با پذیرش مسئولیت شرایط نامطلوبِ موجود، دست به کار شویم و اقدامی در جهت بهبود امور انجام بدهیم. سؤال پشت سوال به ما یادآوری می‌کند فقط خود ما هستیم که در قبال شرایط و زندگی خود مسئولیت داریم. همچنین تنها فردی که می‌توانیم او را تغییر بدهیم، خودمان هستیم. بنابراین برای پیشرفت در هر زمینه‌ای، از شرایط شغلی گرفته تا ارتباط با سایرین، با تمرکز بر این نکته که باید راه‌حل را در خودمان جستجو کنیم، دستاوردهای چشمگیری خواهیم داشت.